„Wesele” Wyspiańskiego w reżyserii Jana Klaty w Narodowym Starym Teatrze

W pierwszym akcie oglądamy chocholi taniec. Wszystkie postaci zatracają się w nim. Nie ma on jednak nic wspólnego z weselną zabawą. To demoniczny korowód zapomnienia, swoisty danse macabre. Panna Młoda jest w widocznej ciąży i choć z Panem Młodym dzieli ją intelektualna przepaść, ich miłosne porozumienie wydaje się głębokie i prawdziwe. To jedyna w zasadzie naprawdę szczera relacja – weselni goście nie budują pomiędzy sobą żadnych istotnych więzi. Jednak reżyser położył nacisk na wyeksponowanie sekwencji najbardziej charakterystycznych z patriotycznego, narodowego punktu widzenia, jak choćby w scenie rozmowy Panny Młodej z Poetą, który położywszy rękę na jej brzemiennym brzuchu prowadzi dialog zakończony słynnymi słowami: „A to Polska właśnie”. Można domniemywać, że to ta Polska, która się dopiero narodzi, odrodzi. Spektakl rozpoczyna się od znamiennych słów Czepca skierowanych do Dziennikarza: „Cóż tam panie w polityce?”, na co obaj wybuchają histerycznym, gorzkim śmiechem. Choć różnią się od siebie znacząco – pozycją społeczną, strojem, poglądami, to jakaś siła ich do siebie przybliża, pomimo iż  temperamentny Czepiec ma w sobie złość i nieposkromioną chęć walki, a Dziennikarza przepełnia ogólne rozgoryczenie i frustracja.

Drugi i trzeci akt nie epatują energią pierwszego. Napięcie siada. Są jednak przejmujące, symboliczne momenty, kiedy pojawiają się upiory przeszłości – ubrany jedynie w przepaskę Stańczyk z olbrzymim biskupim pastorałem, czy półnagi, otulony w barwy narodowe Rycerz. Jego monolog zagłusza co prawda ściana ciężkiej muzyki, ale najistotniejsze słowa: „Polska to jest wielka rzecz” stają się hasłem, które jest wyświetlane po dwóch stronach sceny. Z kolei Złoty róg, który przynosi Wernyhora to nic innego jak pusta foliowa siatka. Brak nadziei. „Wesele” w reżyserii Jana Klaty nie kończy się chocholim tańcem, bo on przewija się od początku przedstawienia symbolizując zniewolenie, uśpienie i marazm narodu. Spektakl w mocny sposób odzwierciedla dzisiejszą podzieloną i skłóconą Polskę. Ale nie tylko. Klata w swoim przedstawieniu nawiązuje także do najlepszej tradycji Starego Teatru, do jego legendarnego już, wielopokoleniowego zespołu. W „Weselu” występują aktorzy młodsi i starsi – ci, których droga zawodowa dopiero się rozpoczęła i tacy, którzy na tej i wielu innych scenach stworzyli wielkie kreacje. Nie można więc kogoś bardziej lub mniej pochwalić, bo brawa należą się wszystkim, począwszy od znakomitej Moniki Frajczyk jako Panny Młodej, świetnej Katarzyny Krzanowskiej w roli Racheli, Radosława Krzyżowskiego – Pana Młodego, Bartosza Bieleni w roli Księdza, super duetów: Anny Dymnej (Radczyni) z Elżbietą Karkoszką (Klimina) oraz Anny Radwan (Zosia) z Ewą Kaim (Haneczka), przepojonego temperamentem Krzysztofa Zawadzkiego w roli Czepca, ujmującego Romana Gancarczyka jako Dziennikarza, charakterystycznego Mieczysława Grąbki (Żyd), niezwykle wyrazistego Edwarda Linde-Lubaszenko jako Stańczyka oraz Beaty Paluch w roli Gospodyni.

Można się zastanawiać i dyskutować, czy jest to spektakl wybitny. Niezaprzeczalnie wybitna jest sztuka Wyspiańskiego z 1901 roku, która z jednej strony ilustruje wydarzenie towarzyskie, które odbyło się w bronowickiej wsi, a z drugiej jest stale aktualnym obrazem polskiego społeczeństwa. Z pewnością Janowi Klacie udało się wydobyć z tekstu Wyspiańskiego tragedię w znaczeniu antycznym, czyli polskie fatum: upływający boleśnie czas i (od)wieczny brak porozumienia między Polakami. Z pewnością nie da się potraktować tego spektaklu z obojętnością. Posiada wiele atutów, które czynią go interesującym i atrakcyjnym. Spędzone w teatrze ponad trzy godziny są czasem wypełnionym refleksją, która nie mija od razu po zakończeniu przedstawienia. „Wesele” pozostaje w nas na długo, wraz z jego przesłaniem płynącym od samego Wyspiańskiego.